नेपाल मुहार – २०८०-१२-१९
काठमाडौं, १९ चैत । कुकुरलाई मानिसको सबैभन्दा मिल्ने साथी मानिन्छ । साथी मात्र होइन, सबैभन्दा बुद्धिमान मित्र पनि हो कुकुर ।
अब एउटा नयाँ अध्ययनले कुकुरमा बोलेको शब्दको आधारमा कुनै पनि कुराको नाम राख्ने क्षमता हुने र नाम लिएपछि त्यो कुरा बुझ्न सक्ने बताएको छ, जसरी हामी मानिसमा पनि देखिन्छ । त्यसैले प्रायः जब पाल्तु कुकुरको मालिकले ‘बस्नुहोस्’ भन्छन् भने तिनीहरू बस्न सक्छन्, यदि उसले ‘पक्रन’ भन्यो भने तिनीहरू गएर केहि समात्न सक्छन्।
अन्वेषकहरूले कुकुरको मस्तिष्कमा एक अध्ययन गरेका छन्। यसमा १८ वटा कुकुरको गतिविधि विश्लेषण गरिएको थियो । त्यसपछि अनुसन्धानले यो पत्ता लगाएको छ कि कुकुरहरूले आफ्नो दिमागमा कुनै वस्तुको मेमोरी स्थापित गर्न सक्छन्। जसको नाम सुनेपछि कुन वस्तुको कुरा भइरहेको छ भन्ने बुझ्छन् ।
यो अध्ययन बुडापेस्टको इओटभोस लोरान्ड विश्वविद्यालयमा गरिएको हो, जुन जर्नल करेन्ट बायोलोजीमा प्रकाशित छ।
अध्ययनका सह–लेखिका मारियाना बोरोसका अनुसार गैर मानव जनावरहरूले सन्दर्भमा आधारित शब्दहरू बुझ्न सक्छन् कि सक्दैनन् भन्ने विषयमा लामो समय देखि बहस भइरहेको छ। यस मामिलामा व्यवहारको रिपोर्ट पनि आएको छ तर मामलाहरु असाधारण थिए। लेखकहरू भन्छन् कि उनीहरूको अध्ययनले दाबी गर्ने पहिलो हो कि शब्दहरू अनुसार वस्तुहरू पहिचान गर्न कुकुरसँग विस्तृत क्षमता रहेको हुन्छ ।
चाखलाग्दो कुरा के छ भने अध्ययनमा कुकुर मालिकहरूले आफ्ना कुकुरहरूलाई थाहा भएको कुराहरूका लागि शब्दहरू प्रयोग गरेका थिए। कतिपय अवस्थामा नाम लिएका समान वस्तुलाई कुकुरको अगाडि राखिने गरेको छ भने कतिपय अवस्थामा नाम अर्कै र वस्तु अर्कै रहेको कुकुरको अगाडि राखिएको थियो ।
नतिजा यस्तो भयो कि जब शब्दसँग मेल खाने वस्तु अगाडि थियो, उनीहरूको दिमागमा फरक ढाँचा देखियो र जब शब्दसँग मेल नखाने वस्तु अगाडि थियो, मस्तिष्कमा फरक ढाँचा देखियो। मानिसमा पनि त्यस्तै देखिन्छ।
अनुसन्धानको नतिजा कुकुरहरूले वस्तुहरूको लागि प्रयोग गरिएका शब्दहरू बुझ्छन्। त्यसैले मनमा त्यो शब्दसँग सम्बन्धित वस्तुको छवि बनाउन खोज्छन् । अब अनुसन्धानकर्ताहरूले प्रासंगिक भाषाको बुझाइ कुकुरहरूमा मात्र सीमित छ वा अन्य स्तनधारी प्राणीहरूमा पनि यो क्षमता छ कि छैन भनेर पत्ता लगाउने योजनामा काम गरिरहेका छन्।
