विश्वका धेरै देश अहिले ‘नक्कली सूर्य’ बनाउनमा व्यस्त छन् ।
यदि सबै योजना अनुसार चल्यो भने अमेरिकास्थित भर्जिनियाले २०३० को प्रारम्भमा विश्वको पहिलो ग्रिड स्केल आणविक फ्यूजन पावर प्लान्ट स्थापना गर्न सक्छ। यो प्लान्टले भविष्यको स्वच्छ उर्जाको उपयोग गरी बिजुली उत्पादन गर्नेछ ।
स्टार्टअप कमनवेल्थ फ्युजन सिस्टम्स (सिएफएस) ले मंगलबार यो घोषणा गर्यो। सिएफएस सबैभन्दा ठूलो र सबैभन्दा प्रसिद्ध परमाणु फ्यूजन कम्पनीहरू मध्ये एक हो। यसले भवन निर्माणमा अर्बौं डलर लगानी गर्दै आएको छ ।
सञ्चालनमा आएपछि प्लान्टले ग्रिडसँग जोडेर ४०० मेगावाट उत्पादन गर्न सक्नेछ । कम्पनीका सीईओ बब मुमगार्डका अनुसार यो करिब १५०,००० घरहरूलाई बिजुली दिन पर्याप्त छ। विश्वमा ग्रिड स्केलमा फ्युजन पावर उपलब्ध गराउने यो पहिलो पटक हुनेछ,ू उनले भने। भर्जिनियाका गभर्नर ग्लेन यङकिनले यो घोषणालाई भर्जिनिया र विश्वका लागि ऐतिहासिक क्षण भनेका छन् ।
यो प्लान्टले आणविक फ्युजनको व्यावसायीकरण गर्ने क्रममा नयाँ चरणको प्रतिनिधित्व गर्नेछ। हाम्रो सूर्य जस्ता अन्य ताराहरूले परमाणु संलयनबाट मात्र शक्ति प्राप्त गर्छन्। तर यो दिशामा बाटो अझै सजिलो छैन। विश्वलाई स्वच्छ र प्रचुर मात्रामा उर्जा स्रोतको आवश्यकता छ जसले जीवाश्म ईन्धनलाई प्रतिस्थापन गर्न सक्छ।
आणविक फ्युजनको प्रविधिले यस्तो प्रतिज्ञा गर्छ। यसमा परमाणु कणहरूबाट फ्युजन गरेर ऊर्जा उत्पन्न हुन्छ। यसमा हाइड्रोजन प्रयोग गरिन्छ। यस प्रक्रियाको लागि टोकमाक भनिने डोनट आकारको मेसिन प्रयोग गरिन्छ।
फ्युजन ऊर्जा लगभग असीमित छ, यसले वातावरणलाई तातो गर्दैन र वर्तमानमा प्रयोग गरिएको विखंडन प्रविधिहरू जस्तै रेडियोधर्मी फोहोर छोड्दैन। यद्यपि, यसलाई अनुसन्धान परियोजनाहरूबाट व्यावसायिक प्रयोगमा लैजान अत्यन्त चुनौतीपूर्ण साबित भएको छ।
सिएफएस ले भनेको छ, फ्युजन रातारात हुँदैन। एमआईटीबाट २०१८ मा छुट्टै स्थापना भएको यो स्टार्टअपले हालसम्म २ बिलियन भन्दा बढी सङ्कलन गरेको छ। तिब्र गतिमा प्रगति भइरहेको उनीहरुको दाबी छ ।
